رامتین شهبازی، مدرس، پژوهشگر و استاد دانشگاه که دبیری علمی هفتمین همایش مطالعات فیلم کوتاه را بر عهده دارد، در گفت‌وگویی به تشریح روند برنامه‌ریزی، اهداف و جزییات این رویداد علمی سینمایی پرداخت. او با اشاره به تغییر رویکرد محتوایی همایش نسبت به دوره‌های گذشته، از تمرکز بر «اقتباس در فیلم کوتاه» در این دوره خبر داد.
به گزارش روابط عمومی انجمن سینمای جوانان ایران، شهبازی با اشاره به برگزاری این رویداد در ۲۵ آذر ۱۴۰۴ هم‌زمان با هفته پژوهش گفت: هفتمین همایش مطالعات فیلم کوتاه، یک رویداد ملی است که در تهران و با تمرکز بر موضوع «اقتباس در فیلم کوتاه؛ نظریه و عمل» برگزار خواهد شد. پس از آن‌که در دو دوره پنجم و ششم، تمرکز اصلی همایش بر مقوله ژانر بود، این‌بار با توجه به شرایط و نیازهای روز سینمای کوتاه، موضوع اقتباس به‌عنوان محور اصلی انتخاب شده است.
اقتباس؛ از تولید تا تحلیل نظری
دبیر علمی همایش با تاکید بر انتخاب موضوع اقتباس به‌دلیل اهمیت روزافزون آن در تولیدات سینمایی، به‌ویژه در حوزه فیلم کوتاه، و نیز جایگاه آن در جشنواره‌های معتبر گفت: انجمن سینمای جوانان ایران سال‌هاست در جشنواره بین‌المللی فیلم کوتاه تهران بخشی را به فیلم‌های اقتباسی اختصاص داده است. ما به این نتیجه رسیدیم که برای تقویت این مسیر، به بازنگری نظری و ایجاد بسترهای مطالعاتی جدید در این حوزه نیاز داریم. نظریه‌پردازی در اقتباس امروز در جهان بسیار گسترده شده و نمی‌توان با تکیه بر نظریات تکراری به پیش رفت.
محورهای فراخوان هفتمین همایش مطالعات فیلم کوتاه
شهبازی اضافه کرد: در این فراخوان، تلاش ما بر آن بوده است که مقوله‌ی «اقتباس در فیلم کوتاه» را از زوایای متنوع و گاه کمتر مورد توجه قرارگرفته، مورد واکاوی قرار دهیم. هر یک از محورهای پیشنهادی با نگاهی تحلیلی و انتقادی طراحی شده‌اند تا پژوهشگران، فیلم‌سازان، منتقدان و علاقه‌مندان به عرصه‌ی سینما بتوانند درک عمیق‌تری از فرایند اقتباس و نسبت آن با سایر عناصر خلاقانه در فیلم کوتاه به دست آورند. این محورها به شرح زیر است:
-برداشت آزاد در سینمای ایران: مفهوم «برداشت آزاد» معمولاً جایگزین اصطلاح «اقتباس» شده است. در این محور، سعی داریم نسبت میان این دو مفهوم را تبیین کنیم و بحث خواهیم کرد که برداشت آزاد دقیقاً تا کجا با اقتباس همراه است.
-پیوند الهام، تأثیرپذیری و اقتباس: این محور ناظر بر آن است که الهام چگونه در فرایند آفرینش هنری جای می‌گیرد و چه تفاوت‌هایی با اقتباس دارد.
-رابطه بازسازی و اقتباس: این محور به بررسی نسبت میان بازسازی (ریمیک) و اقتباس، و همچنین تحلیل فیلم‌های کوتاهی می‌پردازد که بدون درک زمینه‌ی اصلی‌شان، به‌درستی فهم نمی‌شوند.
-اقتباس از ناداستان‌ها و حکایت‌های ملی و بومی ایران: این محور بر ظرفیت‌های مغفول‌مانده‌ی منابع ناداستانی بومی تمرکز دارد، با تأکید بر هویت فرهنگی و زیست‌بوم روایی ایرانی.
-اقتباس از متون دینی: این محور بر چگونگی دراماتورژی و روایت‌پردازی در اقتباس از متون دینی تأکید دارد.
-اقتباس در فیلم کوتاه از منظر حقوقی و اخلاقی: بررسی قوانین و چارچوب‌های اخلاقی در زمینه اقتباس و حقوق مالکیت فکری در این محور مطرح است.
-رویکردهای فرمالیستی و پست‌مدرن در اقتباس سینمایی: این بخش به چگونگی بازتاب نظریه‌های پست‌مدرن و فرمالیستی در اقتباس‌های نوگرا می‌پردازد.
-اقتباس از ادبیات کهن و معاصر؛ چالش‌ها و امکان‌ها: بررسی امکانات و دشواری‌های بهره‌گیری از این متون در قالب فیلم کوتاه.
-اقتباس در سینمای مستند کوتاه: بررسی شیوه‌های اقتباس در سینمای مستند، از جمله از متون تاریخی و روایت‌های شفاهی.
-اقتباس و روایت در سینمای تجربی کوتاه: این بخش به واکاوی ساختارهای غیرمرسوم روایی در فرآیند اقتباس می‌پردازد.
-نقش فناوری‌های جدید در روند اقتباس سینمایی: این محور به تحلیل تغییرات مفهومی و عملی در روند اقتباس به واسطه فناوری‌های جدید می‌پردازد.
-تحلیل نمونه‌های موفق اقتباس در فیلم کوتاه ایران و جهان: این بخش به تحلیل موردی فیلم‌هایی اختصاص دارد که به‌عنوان اقتباس‌های موفق شناخته می‌شوند.
ترکیبی از چهره‌های علمی و حرفه‌ای در شورای علمی
شهبازی در ادامه به ترکیب شورای علمی همایش اشاره کرد و گفت: پس از پیشنهاد و همراهی شورای پژوهش و انتشارات انجمن، اعضای شورای علمی از میان پژوهشگران و کارشناسان حوزه سینما انتخاب شدند؛ از جمله آقایان حسن حسینی، نوید پورمحمرضا، مهرزاد دانش، جواد میرهاشمی، شادمهر راستین و خانم نادره‌سادات سرکی. این گروه ترکیبی از سابقه‌های پژوهشی و تجربه‌های عملی را با خود دارند.
پیش‌نشست‌ها؛ پلی برای گفت‌وگو و جریان‌سازی پیش از همایش
شهبازی توضیح داد: از دیگر تمایزهای همایش امسال، برگزاری سلسله پیش‌نشست‌هایی در نقاط مختلف کشور است. برنامه‌ریزی شده که بین ۱۵ تا ۲۰ پیش‌نشست با همکاری دانشگاه‌های دارای رشته سینما، پنج صنف مرتبط در خانه سینما، دو پژوهشگاه، یک نهاد علمی و پنج دفتر استانی انجمن سینمای جوان برگزار شود. در دانشگاه‌ها، علاوه بر نشست‌های تئوریک، نمایش فیلم کوتاه‌های اقتباسی هم خواهیم داشت و حتی امکان ارائه پایان‌نامه‌های مرتبط با موضوع نیز فراهم شده است.
حضور چهره‌های بین‌المللی و ترجمه منابع جدید
شهبازی از تلاش برای دعوت از نظریه‌پردازان خارجی حوزه اقتباس نیز خبر داد: در صورتی که امکان برقراری ارتباط مجازی فراهم شود، قصد داریم دو تا سه متخصص بین‌المللی در حوزه اقتباس را نیز در برخی نشست‌ها داشته باشیم. همچنین قرار است چند عنوان کتاب تخصصی برای ترجمه یا تألیف انتخاب شود. یکی از این کتاب‌ها، اثر مشترک بنده و آقای علی بختیار با عنوان «اقتباس در فیلم کوتاه» است که به‌تازگی منتشر شده.
تقویم اجرایی و تلاش برای چاپ کتاب همایش
این عضو شورای علمی همایش در پایان گفت: مهلت ارسال چکیده مقاله‌ها مشخص شده و امسال آثار در قالب مقاله پژوهشی، جستار و فیلم‌جستار دریافت می‌شوند. امیدواریم بتوانیم کتاب همایش را هم‌زمان با برگزاری منتشر کنیم. تلاش‌مان این است که در تابستان، پیش‌نشست‌ها را در مراکز غیردانشگاهی و در پاییز در دانشگاه‌ها برگزار کنیم تا در نهایت به یک جریان علمی پویا و متناسب با نیازهای فیلم‌سازان جوان برسیم.
او همچنین از حمایت کامل بهروز شعیبی مدیرعامل انجمن سینمای جوان، عالیه هاشمی مدیر اجرایی همایش، جواد میرهاشمی و تیم روابط عمومی یاد کرد و ابراز امیدواری کرد که این دوره، بتواند گامی مؤثر در پیوند میان نظر و عمل در سینمای کوتاه ایران باشد.
گفتنی است مهلت ارسال چکیده‌های مقالات برای این همایش تا اول خرداد ۱۴۰۴ است و نتایج چکیده‌های پذیرفته‌شده در تاریخ ۲۵ خرداد ۱۴۰۴ اعلام خواهد شد.
همچنین، مقالات کامل باید تا ۲ شهریور ۱۴۰۴ به دبیرخانه ارسال شود و مقالات برگزیده برای انتشار در کتاب مجموعه مقالات همایش تا ۲۳ شهریور ۱۴۰۴ معرفی خواهد شد.
این همایش ۲۵ آذر ۱۴۰۴ (روز پژوهش) برگزار خواهد شد و به‌منظور ایجاد ارتباطی میان نظریه و عمل در زمینه اقتباس، به گرد هم آوردن پژوهشگران و فیلم‌سازان خواهد پرداخت.