واکاوی عملکرد ۹ ماهه مدیریت جدید بنیاد سینمایی فارابی

واکاوی عملکرد 9 ماهه مدیریت جدید بنیاد سینمایی فارابی نشان از این دارد که با ریل‌گذاری صحیح، دست‌کم خود را در مسیر توسعه قرار داده است.

«سند چشم‌انداز پنج ساله»؛ شاید این جمله که به گزاره‌های مطولی در متن بدل شده و قطعا بیش از آن در اجرا با پیچیدگی‌ها و مصائبی مواجه خواهد شد، نقطه عطفی در دوره تازه مدیریتی بنیاد سینمایی فارابی باشد که امروز 9 ماه از تولد آن می‌گذرد. برنامه‌ای که فروردین‌ماه سال جاری به‌دنبال تغییر در مسیر ریل‌گذاری این نهاد سینمایی به تحریر درآمد تا راه تازه‌ای را در 38 سالگی خود پیش بگیرد.

اما اینکه تا به امروز چقدر در این مهم توفیق داشته است و در ادامه موفق خواهد بود، پرسش‌هایی است که باید با رصد بعد از این فارابی به پاسخ آن‌ها رسید، چه آنکه طبیعتا 9 ماهگی بازه زمانی برای قضاوت صد در صدی هیچ مدیر یا نهادی نمی‌تواند باشد، اما بررسی عملکرد اخیر بنیاد سینمایی فارابی دست‌کم می‌تواند ما را به سوی نتایجی درباره نوع حرکت و میزان درستی و سلامت فعالیت این نهاد در ریل حرکتی تازه آن رهنمون سازد.

فیلم‌اولی‌ها، آغاز راه تسهیل‌گری

نگاهی گذرا و در عین حال متاملانه بر سند چشم‌انداز و طرح تحول توسعه پنج‌ساله فارابی می‌تواند میزان و سنگ محک مطلوبی برای سنجش آنچه گذشتِ این بنیاد سینمایی در دوره مدیریتی جدیدش باشد که تسهیل‌گری، استانداردسازی و نوآوری در حوزه تامین سرمایه، تولید و گسترش بازارهای جهانی از جدی‌ترین آنها شمرده می‌شود. بر همین اساس گذشته از ورود فارابی به حوزه دانش‌بنیان که بعدتر به تفصیل در مجالی دیگر به آن خواهیم پرداخت، قوام روند تسهیل‌گری و فاصله از صرف تولیدگری این نهاد ملی سینمای ایران می‌تواند از در بوته نقد و بررسی قرار گیرد.

فارغ از بخش‌های حمایتی برآمده از سند چشم‌انداز که پشتیبانی از فیلم‌هایی در حوزه شاخص‌های سلامت، بسته‌های حمایتی اکران، توسعه و تقویت اقتصاد سینما و راه‌اندازی صندوق‌های حمایتی از جمله آنها هستند و باید در انتظار روند تحقق آن و چگونگی‌اش ماند، «باشگاه فیلم‌اولی‌ها و تقویت سرمایه انسانی جوان سینما» از جدی‌ترین سرفصل‌های فارابی در بخش تسهیل‌گری است که از سوی بنیاد به میدان عمل و اجرا رسیده است.

راه‌اندازی باشگاه فیلم‌اولی‌ها، سهولت مسیر و تقویت کارگردانان فیلم‌اولی و نیز حمایت از تولید آثار سینمایی کارگردانان با استعداد و تمرکززدایی از برنامه‌های فارابی را ه همراه خواهد داشت. استقرار دبیرخانه شورای بررسی صلاحیت حرفه‌ای کارگردانان فیلم‌اولی در فارابی، تدوین آیین‌نامه بررسی صلاحیت حرفه‌ای فیلمسازانی که اولین کار خود را کلید می‌زنند و پشتیبانی از جوانان مستعد از دیگر آورده‌های ایجاد باشگاه فیلم‌اولی‌های فارابی تعریف می‌شود که به مرحله اجرا رسیده است.

تحولی برای نه به تعارض منافع

مدل تصویب فیلمنامه از دیگر مواردی است که سیر تحول آن در 9 ماهگی دوره جدید مدیریتی بنیاد سینمایی فارابی به چشم می‌خورد. آنچنان که فعالان حوزه سینما اعم از سینماگران تا منتقدان و خبرنگاران این حوزه واقف هستند، پیش‌تر فیلمنامه‌های ژانرهای گوناگون از کمدی و اجتماعی تا کودک و مقاومتی در ذیل شورایی مشخص و متناسب با گونه مرتبط با آن فیلمنامه به تصویب می‌رسید، اما در دوره جدید، تمامی شوراها معلق شده و همه فیلمنامه‌ها حال از هر گونه‌ای که باشد، زیر نظر کارشناسان حوزه‌های مختلف رد یا تصویب می‌شود.

روند تصویب یا رد فیلمنامه به این شکل است که  نه تنها توسط سینماگران، بلکه فیلمنامه‌ها باتوجه به موضوع‌شان توسط جامعه‌شناسان، روانشناسان، حقوقدانان و سایر کارشناسان مربوطه، کارشناسی و آرای آنان نیز اعمال می‌شود. نکته حائز اهمیت در تغیر شکلی تصویب فیلمنامه، خروج این مهم از دایره انتخاب چند گزینه خاص و مشخص است که شیوه اجرای درست آن، تعارض منافع را به محاق می‌برد.

گزارش یک جشن

ما یکی از رویکردهای قابل توجه بنیاد در این 9 ماه اخیر که پیش‌تر مسبوق به سابقه نبوده است، ارائه گزارش عملکرد بنیاد در فستیوال کن توسط رائد فریدزاده، معاون امور بین‌الملل و توسعه بازار خارجی فارابی است. فریدزاده در نشست رسانه‌ای چندی پیش خود بود که در راستای شفاف‌سازی با اشاره به وظیفه بنیاد سینمایی فارابی برای حضور در جشنواره‌های بین‌المللی گفت: طبق آیین‌نامه موجود، بنیاد سینمایی فارابی مکلف به برپایی برگزاری چتر سینمای ایران در بازار جشنواره‌های فیلم کن، برلین و شانگهای شده و موظف است که این برنامه را در این جشنواره‌ها برگزار کند.

تجاری‌سازی سینمای ایران، اهتمام به تولیدات مشترک و حدود 100 دیدار مشترک که توافق نهایی با صربستان و پاکستان و نشست با متولیان فرهنگی ارمنستان و پرتغال از جمله آورده‌های آن بود، به عنوان برش‌هایی دیگر از گزارش عملکرد امور بین‌الملل فارابی خوانده می‌شود. با این همه، گرچه ارائه گزارش عملکرد در مسیر شفاف‌سازی را باید به فال نیک گرفت اما در عین حال باید منتظر ماند و دید تا از روند نشست‌ها و قول و قرارها در راستای تولیدا مشترک، چه نتیجه‌ای برای سینمای کشورمان حاصل خواهد شد.

رویکردی نو به تامین مالی

آنچنان که در اشاره به بخشی از سند چشم‌انداز رفت، نوآوری از دیگر مطالبات آن بود که در همین راستا، ایجاد بستری برای «تامین مالی جمعی» در سینما را می‌توان در دایره نوآوری‌های مدیر جوان بنیاد سینمایی فارابی تعریف کرد. جمع‌سپاری مالی از این بابت نوآورانه خوانده می‌شود که دست‌کم در حوزه سینما و فیلم‌سازی بدعتی تازه است که به‌واسطه آن، تمام یا بخشی از هزینه تولید یک فیلم سینمایی با تکیه بر چنین فعلی تامین می‌شود. در همین رابطه، بدیهی‌ست که مشخص بودن تاریخ بازگشت اصل سرمایه و سود آن، تعریف بازه زمانی خواب سرمایه، انعقاد قرارداد متقن حقوقی و نکاتی از این‌دست، می‌تواند به شفاف‌سازی این طرح نوپا و ارتقای رغبت علاقه‌مندان به سرمایه‌گذاری در پروژه‌های هنری کمک کند.

قبیله‌گرایی ممنوع

سوای مطالب یادشده، رفت و آمدهای اتوبوسی از آن‌دست رفتارهای ناصوابی‌ست که اللعموم در آمد و شدهای مدیران و در حوزه‌های گوناگون و زیرمجموعه‌های آنان شاهدش بوده‌ایم، از این‌رو باتوجه به نگاهی کلی به نیروی انسانی بنیاد سینمایی فارابی اعم از مدیران و مشاوران تا سایر کارمندان و کارشناسان درخواهیم یافت که خوشبختانه از چنین تغییراتی در دوره مدیریت جدید بنیاد سینمایی فارابی خبری نبوده است.

رویکرد غلط قبیله‌گرایی یا پس‌زدن افکار و نگاه‌های مخالف از جمله اتفاقاتی بوده که در ذیل جابه‌جایی مدیران در اغلب سازمان‌ها و نهادها شکل گرفته است که وزارتخانه‌ها، صدا و سیما یا شهرداری را می‌توان از نمونه‌های بارزش خواند. اما رویکرد 9 ماهه فارابی باتوجه به حفظ نیروهای پیشین ولو با افکاری مغایر با مدیریت جدید، نشان از نگاه فراجناحی مدیر جوان این مجموعه مهم سینمایی به نیروی انسانی به مثابه یک سرمایه فکری و خدمت‌گزارانه دارد تا از داشته‌ها و سرمایه‌های فکری آن نهاد، کمال بهره‌بری را در راستای تحقق برنامه‌های پیش رو ببرد.

سینمای کودک، مقدم بر جشنواره کودک

«دیگر فیلم برای آرشیو نخواهیم ساخت»، در خلال رصد برنامه سند چشم‌انداز، جستجو در صحبت‌های سید مهدی جوادی مدیرعامل بنیاد سینمایی فارابی توجه ما را به این جمله جلب می‌کند؛ وعده‌ای که به میزان جذابیتش، اجرای آنهم سخت بیاید. در این بین یکی دیگر از وعده‌های مدیر جوان و جدید فارابی، ساخت فیلم برای سینمای کودک است و نه صرفا جشنواره کودک که انتظار می‌رود این مهم نیز محقق شود.

به هر حال باید منتظر ماند و دید تا بنیاد سینمایی فارابی در ورود به چهارمین فصل پوست‌اندازی فکری  و هدف‌گذاری خود، ماموریت‌های پیش رویش را با چه کیفیتی پیش خواهد برد و از پسِ نقش تازه خود چگونه برخواهد آمد.

منبع: ایرنا