گفت‌وگوي اعتماد با محمدمهدي عسگرپور
جشنواره جهاني بايد برگزار شود!
سي و هشتمين جشنواره جهاني فيلم فجر به دبيري محمدمهدي عسگرپور با يك سال تاخير در برگزاري و با انتخاب شيوه تركيبي (فيزيكي-مجازي) از ۵ خرداد سال ۱۴۰۰ در تهران برپا مي‌شود. با توجه به انتقادهاي زيادي كه اين اواخر به برگزاري جشنواره ملي فيلم فجر در ايام كرونا شده و با در نظر گرفتن اين نكته كه زمان برگزاري جشنواره جهاني با انتخابات رياست‌جمهوري نزديك است، اين پرسش مطرح است كه عسگرپور با انتقادات پيش‌رو چه مي‌كند و چگونه و در چه شرايطي قرار است اين رويداد بين‌المللي را برگزار كند.
با عسگرپور گفت‌وگويي انجام داديم و نظرش را درباره ابعاد اين رويداد بين‌المللي جويا شديم كه از نظر مي‌گذرانيد.
ابتداي امسال كه گفت‌وگويي درباره منتفي شدن برگزاري جشنواره جهاني فيلم فجر داشتيم ترس از سرايت ويروس كرونا در بين مردم زياد بود و در همين راستا فعاليت‌هاي فرهنگي هنري زيادي متوقف شده بود، ولي در حال حاضر به نظر مي‌رسد با يكه‌تازي هم كه كرونا دارد و حتي شيوع پيك چهارم، اما فضا كمي آرام‌تر شده و جامعه از آن التهاب اوليه فاصله گرفته؛ به اين معني كه مردم با زيست كرونايي كنار آمده‌اند.
من فكر مي‌كنم تقريبا تمام دنيا كم و بيش به اين سمت رفته‌اند و اين موضوع در كشورهاي ديگر هم مطرح است (در جايي كمتر و در جايي بيشتر) البته طبيعي هم هست هر پديده اينچنيني كه به وجود بيايد انسان‌ها جست‌وجو مي‌كنند و راهي را پيدا مي‌كنند براي اينكه بتوانند به حيات طبيعي خودشان ادامه بدهند و معيشت‌شان در اين مسير تعريف شود و فعاليت‌هاي‌شان را بتوانند شكل دهند و در همه عرصه تا جايي كه ممكن است به حالت عادي برگردند. به همين دليل در كشور ما هم اين شرايط است. تصور خيلي از رفتارهاي امروز كه در سطح جامعه مي‌بينيم حدود هشت ماه پيش كمي بعيد به نظر مي‌رسيد ولي در حال حاضر برخي چيزها تقريبا روي روال قرار گرفته است. البته بخشي از اين شرايط روحي و رواني به اين دليل است كه احساس مي‌شود جامعه به واسطه تزريق واكسن‌هاي مختلف وارد شده؛ به سمت بهبود مي‌رود.
از طرفي مي‌توانيم بگوييم مراعات شرايط كرونايي در چگونگي برگزاري جشنوار‌ها هم بي‌تاثير نبوده است.
نكته‌اي كه وجود دارد نوع برخورد جشنوارهها با كرونا البته سينوسي است. در بعضي كشورها برنامه‌ريزي مديران جشنوارهها به گونه‌اي است كه شكلي از برگزاري جديدي را تجربه كنند. در اين راستا گاهي اوقات به اهداف خود نزديك نمي‌شوند و مجبور مي‌شوند اجراي جشنواره را به تاخير بيندازند يا شكل جديدي براي آن پيدا كنند اما بايد به اين نكته دقت كرد كه جشنوارهها تفاوت جدي با خيلي از عرصه‌هاي ديگر دارند. از اين منظر كه در طول چند دهه در حوزه سينما، سينماگران و مديران جشنوارهها ياد گرفتند و عادت كردند كه اين نوع گردهمايي‌ها با حضور افراد و رو در رو اتفاق بيفتد. وقتي به اين نتيجه مي‌رسيم كه بخشي از جشنواره مي‌تواند به شكل مجازي اتفاق بيفتد اين مساله هيچ اشكالي ندارد ولي در شكل كلي با جريان كم رمقي مواجه شويم. همين هفته پيش بازار جشنواره برلين كه برگزار شد و انصافا سايت و پلتفرم اين جشنواره نسبت به ديگر پلتفرم‌هاي جشنوارهها خوب كار كرده بود اما درنهايت مي‌بينيم اين شكل برگزاري مجازي بسيار متفاوت با آن گرما و شور و اشتياق حضور رو در روي مخاطب شكل گرفت. وقتي اين حضور فيزيكي از رويدادهاي هنري و سينمايي گرفته مي‌شود انگار بخشي از حيات آن دچار مساله مي‌شود. ولي به هر جهت چاره‌اي هم نيست و بايد پيگيري و راه‌هاي جديد را تجربه كرد تا اين دوره سخت هم سپري شود. البته من فكر مي‌كنم اين شرايط كرونايي، شكل‌ها و شيوه‌هاي جديدي را هم به ما يادآوري كرده به اين معنا كه بعد از اين حتي اگر كرونا ريشه‌كن هم شود بخشي از برگزاري جشنوارهها به شيوه مجازي برگزاري مي‌شود و مسوولان جشنواره راه‌هايي را پيدا مي‌كنند تا سويه مجازي را با گرماي خاصي برگزار كنند. مي‌توانم بگويم ما امسال با يك نقطه عطف در تاريخ بشريت مواجه بوديم؛ همه ما تجربه جديدي را از سر گذرانديم و منتظريم ببينيم از پس اين واقعه چه ماجراهاي ديگري براي‌مان اتفاق مي‌افتد و اين نكته بسيار بزرگي است كه همه ابعاد زندگي را تحت تاثير خود قرار داده است.
وقتي به رويدادهاي هنري سال جاري در كشورمان نگاه مي‌كنيم به غير از جشنواره جهاني تقريبا همه جشنواره‌هاي مهم و معتبر برگزار شد الان كه به گذشته نگاه مي‌كنيد به نظرتان نمي‌رسد كه اين رويداد هم مي‌توانست به شكل جديد برگزار شود؟
ببينيد از بد حادثه زمان برگزاري جشنواره جهاني وقتي بود كه حتي فكر كردن به برگزاري يك جشنواره خيلي خطرناك و نشدني بود. بعدها بود جشنواره‌هايي كه عمدتا همزمان برگزاري آنها نيمه دوم سال بود توانستند به راهي براي برگزاري دست پيدا كنند البته بخشي از آنها از تجربه جشنواره جهاني استفاده كردند چون ما پلتفرم‌هايي را طراحي كرده بوديم كه در آن مقطع به كار ما نيامد اما براي برگزاري جشنواره‌هاي ديگر تا حدي از آن استفاده شد. شايد اگر زمان برگزاري جشنواره جهاني نيمه دوم سال بود ما هم مي‌توانستيم به شرايط كرونايي عادت كنيم و به راه‌حلي براي اجرا برسيم.
واقعا تعويق جشنواره به نيمه دوم امسال ممكن نبود؟
چرا همان زمان هم اين بحث مطرح شد اما تفاوتي كه جشنواره جهاني با ديگر جشنوارهها دارد اينكه اگر زمان برگزاري جشنواره جهاني به ملي نزديك مي‌شد اين دو رويداد با هم بايد در يك دوره برگزار مي‌شد و ممكن بود رسما آن ادغام شكل بگيرد و نكته دوم اينكه فاصله اين شماره با شماره بعدي خيلي نزديك مي‌شد و ما بايد بلافاصله شماره بعدي را خرداد برگزار مي‌كرديم و در اين ميان فقط چهار يا پنج ماه فاصله وجود داشت به همين دليل ما هم مثل همه جشنواره‌هاي جهاني كه در آن چند ماه اول امسال برگزار نشدند مثل جشنواره كن و خيلي از جشنواره‌هاي ديگر اين رويداد را لغو كرديم. البته در مورد جشنواره جهاني فرق ديگري هم با جشنواره‌هاي داخلي وجود دارد.
حضور مهمانان خارجي.
دقيقا. ابعاد و نوع مهمانانش با ديگر جشنواره‌هاي داخلي فرق مي‌كند. ضمن اينكه در جشنواره جهاني بحث فيلم‌هاي بلند هم مطرح است و براي اين فيلم‌ها جنبه بازار و اقتصاد اهميت زيادي دارد و چگونگي نمايش اين فيلم‌ها روي پلتفرم‌ها با فيلم كوتاه و مستند بسيار متفاوت است. اگر براي فيلم‌هاي كوتاه و مستند در پلتفرم‌ها مشكل زيادي به وجود نمي‌آيد ولي ما فيلم‌هاي بلند را نمي‌توانستيم روي سامانه‌ها نمايش دهيم چون بلافاصله در كشور ما كپي و قاچاق مي‌شد و آن وقت آبروريزي بزرگي اتفاق مي‌افتاد.
صحبت از ابعاد بين‌المللي و حضور مهمان‌هاي خارجي و ميزان استقبال آنها در جشنواره جهاني شد. البته به اين نكته اشاره كنيم كه همين الان هم درباره نحوه برگزاري جشنواره‌هاي معتبر اما و اگرهاي زيادي وجود دارد به عنوان نمونه تيري فرمو در مصاحبه‌اي گفته جشنواره‌اي بدون ماسك مي‌خواهيم.
كاملا درست است. البته به اين نكته توجه كنيم كه جشنواره كن و بعد برلين و احتمالا چند جشنواره ديگر وجوه‌شان با جشنواره جهاني كاملا متفاوت است. مشخصا در مورد جشنواره كن بايد بگويم كه وقتي ما با بازار اين رويداد مواجه مي‌شويم تعداد خبرنگاران، منتقدان و سينماگراني كه در ايام برگزاري در اين رويداد حضور دارند به عدد بسيار عجيبي مي‌رسيم كه تجربه بسيار خاص است و قطعا گردش اقتصادي آن در همين شرايط تعريف مي‌شود. بنابراين اين خيلي فرق مي‌كند با جشنواره‌هايي كه ابعاد اقتصادي آنها اساسا چيز ديگري است يا جمع و جور‌تر برگزار مي‌شوند يا اگر برگزار نشوند يا نيمه برگزار شوند ممكن است لطمه زيادي به وجوه اقتصادي آن نخورد چون ابعادشان كوچك‌تر است. اما درباره جشنواره كن اين موضوع بسيار متفاوت‌تر است چون اگر قرار است اين رويداد آنجا برگزار شود بايد در گستره وسيع خودش قرار بگيرد تا دخل و خرج كند، نمونه‌اش بازار جشنواره برلين كه وقتي طرح برگزاري آن به صورت محدود و فيزيكالي مطرح شد خود برگزار‌كنندگان از برپايي جشنواره منصرف شدند چون ديدند براي‌شان به‌صرفه نيست. آنها معتقد بودند همين كه بازار جشنواره را بخواهيم برپا كنيم بايد به شرايط اقتصادي مدنظرمان نزديك شويم و دخل و خرج و درآمدها و هزينه‌ها و چيزهايي از اين دست بايد با هم بخواند. همين‌طور در جشنواره كن هم اين مساله خيلي پيچيده است. در سطح شهر در ايام برگزاري يك بيلبورد كوچك براي تبليغ فيلمي با رقم‌هاي عجيب و غريب و سرسام‌آوري همراه است. به همين دليل است كه مي‌گويم آنجا موضوع جشنواره بسيار متفاوت است. آنها جشنواره را برگزار مي‌كنند و گردش مالي آنها كار خودش را انجام دهد حتي در ركورد و سابقه براي‌شان ثبت مي‌شود. اين جشنواره با رقم كمي برگزار شد. اولي آنچه اهميت دارد اينكه آنها نمي‌خواهند جشنواره‌اي اينچنيني تجربه كنند. جشنواره‌هاي ديگر كه جشنواره جهاني ما هم زيرمجموعه آنها قرار مي‌گيرد. دخل و خرج و تعداد مهمان‌ها با آنها اساسا فرق دارد و عرصه جمع و جور‌تري براي حضور مهمانان است كه فيلم‌هاي‌شان را براي تبليغ به ايران بياورند يا فيلم‌هاي ايراني را ببينند. بنابراين در ايران اين امكان وجود دارد كه بخشي از جشنواره با تمام سختي كه دارد به صورت مجازي برگزار شود.
گويا نقل قول مديرجشنواره كن، فعلا اظهارنظر رسمي جشنواره نيست؟
همين‌طور است. چون همچنان در حال بررسي هستند تا ببينند چقدر براي‌شان برگزاري جشنواره در آن برهه امكان‌پذير است. به اين نكته دقت كنيد كه در مورد بعضي رويدادها مثل جشنواره كن يا برلين و بعضي جشنواره‌هاي ديگر؛ زمان‌هاي برگزاري جشنواره هم مهم است. مثلا در شهر كن ماه برگزاري جشنواره كن در طول همه اين سال‌ها (اواخر ارديبهشت) ماه طلايي براي‌شان است از نظر آب و هوا. مثلا تصور كنيد در شهر ساحلي كن اين رويداد زماني كه دريا توفاني است يا زمان ديگري كه آب و هوايي مناسب نباشد برگزار شود از اين جهت اين نكته براي آنها پارامتر مهمي است. بحث تداخل هم خيلي اهميت دارد .بعضي از اين جشنوارهها چون مهمان‌هاي مشترك زيادي دارند مثلا كن و برلين در اثر همين تغييرات مجبور باشند زمان‌شان را جابه‌جا كنند و چند جشنواره هم اين وسط وجود داشته باشند حتي در مورد جشنواره جهاني فجر عاملي باعث شد در طول اين سال‌ها ثبت جشنواره به تاخير بيفتد زمان برگزاري جشنواره بود چون قبل از جشنواره كن برگزار مي‌شد اين مساله وجود داشت كه مهمانان جشنواره جهاني بعد از اين رويداد به كن بروند. آيا بازار و خريداران و تهيه‌كنندگان در طول يك ماه و نيم و دو ماه سفر خارجي داشته باشند؟ همين موضوع اين مساله را كمي سخت مي‌كرد جشنوارهها ترجيح مي‌دهند اين زمان‌بندي را رعايت كنند هر قدر جشنوارهها بزرگ‌تر باشند براي اينكه به تاريخ جديد فكر كنند كارشان سخت مي‌شود بايد نكات متعددي را در نظر بگيرند.
اخيرا فراخوان سي و هشتمين جشنواره جهاني منتشر شد. اين يعني جشنواره جهاني به صورت قطعي قرار است برگزار شود؟
واضح است وقتي فراخوان جشنواره منتشر شده اين يعني ما قصد برگزاري جشنواره را داريم. اما همه شرايط دست ما نيست؛ فرض كنيم خداي ناكرده سال آينده به شرايط بدتري برسيم كه كشور به سمتي برود كه هر نوع برگزاري جشنواره ممنوع اعلام شود آن زمان ديگر از عهده ما خارج است يا بايد كامل جشنواره را مجازي برگزار كنيم يا نه. به هر جهت همه اميدواريم از اوايل سال آينده اوضاع كشور (به طور كل به واسطه واكسن‌هاي متعدد) رو به بهبود برود و همه شرايط جديدتري را تجربه كنند و ما تا جايي كه ممكن است برگزاري مجازي را به شرايط واقعي در خرداد نزديك كنيم.
با تمام انتقادهايي كه به برگزاري جشنواره فيلم فجر صورت گرفت اما به نظر مي‌رسد اجراي آن آزمون خوبي بود.
البته تفاوتي با جشنواره ملي داريم اينكه ما با دو مدل مهمانان مواجه هستيم؛ بخشي از آنها مهمانان داخلي هستند كه در جشنواره ملي مخاطب سينماي ايران هستند، بخش ديگر هم مهمانان خارجي هستند و اساسا پيوند بين خريداران و استفاده‌كنندگان از فيلم‌هاي سينماي ايران براي جشنوارهها براي سينماي ايران هميشه جذاب بود. اين جايگاه را قبل‌تر جشنواره جهاني داشته و در حال حاضر هم بايد آن را حفظ كند كه محل اين اتصال باشد كه فيلم‌هاي ايراني به استفاده‌كنندگان به عنوان خريدار و مخاطب معرفي خوبي شود.
به هر حال اين نكته هم اهميت دارد كه نمي‌توان جشنواره‌اي با ابعاد بين‌المللي را دو سال متوقف كرد و برگزار نكرد. نظر شما چيست؟ برگزار نكردن جشنواره و خط زدن صورت مساله يك سوي ماجرا است؛ اما خلاقيت، همت و ابتكار عملي كه دبير و مدير جشنواره بايد به خرج دهد تا رويداد متفاوت و سلامت برگزار كند بحث مهمي است.
من هم همين اعتقاد را دارم و فكر مي‌كنم جشنواره جهاني بايد برگزار شود. درصدي كه من راجع به آن صحبت كردم اگر همين چيزي باشد كه الان تجربه مي‌كنيم و از اين شرايطي كه در آن قرار داريم اگر اوضاع بدتر نشود تلاش مي‌كنيم راهي پيدا كنيم تا جشنواره را برگزار كنيم كه بخشي از آن مجازي است و بخشي از آن حضوري خواهد بود. ولي اگر به طور كل شرايط بهبود پيدا كند طبيعتا جشنواره به صورت حضوري برگزار مي‌شود.
در حال حاضر فعاليت دبيرخانه جشنواره و ارتباطات با فيلمسازان خارجي خوب پيش مي‌رود؟
دبيرخانه جشنواره جهاني از حدود شش هفت ماه قبل از منتفي شدن جشنواره تا به الان داير است و دوستان و همكاران كار خودشان را انجام مي‌دهند. تصور مي‌كرديم بخش قابل توجهي از فيلم‌هايي كه براي جشنواره برگزار نشده انتخاب كرده بوديم حداقل از بخشي از آن مي‌توانيم استفاده كنيم ولي واقعيت به ما نشان داد كه نمي‌توانيم استفاده كنيم چون بخشي از اين فيلم‌ها اكران شدند و بخشي ديگر هم سر از جايي ديگر درآوردند كه عمدتا آن فيلم‌ها را كنار گذاشتيم اما به شكل خيلي جدي از خرداد و اوايل تير امسال همكاران ما در بخش مذاكره با فيلمسازان و جذب آثار كارشان را پيگير ي كردند. از اين حيث من فكر مي‌كنم وضعيت ما به نسبت‌به چند سال قبل در فهرست فيلم‌هاي قابل مذاكره خيلي بهتر هم هست و به لحاظ آماري فيلم‌هاي با كيفيت خوب تعدادشان زياد است از اين جهت ما شاهد اتفاقات خوبي هستيم. اميدوارم تا نيمه دوم فروردين فهرست فيلم‌ها و جدول زمان‌بندي نمايش هم مشخص شده باشد. همه چيز مهيا است اما بخش مبهم قضيه همان شكل فيزيكالي برگزار كردن جشنواره است و آن بحث هم مشخصا درباره بازار فيلم مطرح است. من براساس شواهد و قرائن احساس مي‌كنم بازار را احتمالا نتوانيم فيزيكي برگزار كنيم كه براي آن بايد مثل بازار برلين و كن كه برگزار شد و بازار كني كه پيش رو خواهد بود راهي پيدا كنيم كه از اين منظر هم به احتمال قوي روي پلتفرم خواهد بود. احتمال دارد بازار ما به اين سمت برود. درست است كه يك نقيصه به شمار مي‌رود اما براي جشنواره جهاني فجر و نسبتش با جشنواره‌هاي ديگر كه بخش بازار با خود بدنه اصلي جشنواره (مسابقه و ديگر بخش‌ها) سهم بيشتري نداشته قابل اغماض هم مي‌تواند باشد ولي ما تلاش مي‌كنيم بخش بازار را آبرومند برگزار كنيم. آنچه براي ما روشن است اينكه بخش نمايش فيلم‌ها و حضور مهمانان اصلي مثل هيات داوران و كساني كه قرار است ورك شاپ برگزار كنند، همين‌طور خريداران و انتخاب‌كنندگان جدي فيلم‌هاي ايراني تا جايي كه مي‌شود به شكل فيزيكي حضور داشته باشند.
بحث حضور فيلم‌هاي ايراني در جشنواره جهاني هم مطرح است و فيلمسازان داخلي به ديده شدن اثرشان به اين جشنواره اميدوار هستند. خصوصا اينكه بعضي فيلم‌ها در جشنواره ملي نتوانستند حضور پيدا كنند و از اين حيث انتظار از جشنواره جهاني بالا مي‌رود.
بله به شكل طبيعي اين موضوع اتفاق مي‌افتد و در ذهن ما بود كما اينكه بعد از برگزاري جشنواره ملي فيلم فجر تعدادي از فيلمسازان با من تماس داشتند كه مايلند فيلم‌شان را در جشنواره جهاني نمايش دهند. ما با يكي، دو محدوديت اين وسط مواجه هستيم در هر كدام از بخش‌هاي رقابتي و اصلي و مسابقه دو تا سه فيلم بيشتر نمي‌تواند حضور داشته باشد يعني در بخش‌هاي مختلف به طور كل هفت تا هشت فيلم مي‌تواند حضور داشته باشد اما آن چيزي كه براي خيلي از فيلمسازان جذاب است بخش بازار به مفهوم معرفي فيلم ايراني به پخش‌كنندگان خارجي است. اگر فيزيكي بخواهيم برگزار كنيم كه مثل سال قبل خواهد بود اما اگر به صورت مجازي باشد با يك پلتفرم معتبر خارجي و بين‌المللي كه جشنواره كن هم استفاده كرد وارد مذاكره شديم كه در حال بستن قرارداد هستيم آن وقت خيلي از فيلمسازان احتمالا مايل هستند كه روي اين پلتفرم فيلم‌شان را ارايه كنند. ويژگي اين پلتفرم اين خواهد بود كه ما واسطه خواهيم بود بين تهيه‌كننده ايراني و پخش‌كننده خارجي. آنها خودشان با هم مرتبط خواهند شد و با هم مراودات‌شان را تنظيم مي‌كنند و رابطه‌شان مستقيم شكل مي‌گيرد در واقع ما توانستيم اين ظرفيت را ايجاد كنيم كه اين ارتباط داخلي و خارجي به وجود بيايد. اين موضوع تقريبا مقدماتش فراهم شده ولي آنچه مهم است ما نمي‌توانيم تعداد بي‌شمار فيلم ايراني در اين بخش انتخاب كنيم. هم از نظر كيفي و هم از نظر كمي اين موضوع براي‌مان مهم است، ولي تا جايي كه ممكن است تلاش مي‌كنيم اين بخش تقويت شود تا حق فيلم‌هاي ايراني ادا شود.
اما مهم‌ترين موضوع در چگونگي برگزاري جشنواره، بحث انتخابات پيش رو است. موافقيد؟
وقتي بحث برگزاري جشنواره امسال مطرح شد اولين چيزي كه در بسياري از جلسات به من گفته شد كرونا نبود بلكه بحث انتخابات بود. كاملا قابل فهم هم است براي اينكه بحث انتخابات امسال خيلي حساس است مثل بعضي از سال‌ها و خب امسال شرايط كشور يك مقدار پيچيده‌تر است و ويژگي‌هاي خاص خودش را دارد. واقعيت اين است كه زمان برگزاري جشنواره همين موقع است و ما نمي‌توانيم به خاطر انتخابات يا هر موضوع ديگري زمان جشنواره را به تعويق بيندازيم. قطعا برگزاري انتخابات موضوع حساسي است كه بايد به آن توجه داشت. اين نكته هم مزيت‌هايي دارد و هم مسائلي با خودش به همراه دارد كه من اميدوارم اين بخش هم اتفاقات خوبي بيفتد و ما خوب آن را مديريت كنيم.
آقاي عسگرپور سوال آخر اينكه چه پاسخي به منتقدان برگزاري جشنواره داريد؟ حتي اين اواخر گفته شده برگزاري جشنواره در زمان كرونا حرام است. با ذكر اين نكته كه تاريخ جشنواره فجر را كه مرور مي‌كنيم انگار انتقاد و حواشي بخش لاينفك جشنواره هم هست.
بله همان‌طور كه خودتان اشاره كرديد موضوع انتقاد و حواشي به امسال و پارسال مربوط نمي‌شود و اين پديده ديگر به پارادايم تبديل شده است. من به عنوان سينماگر و از طرفي به عنوان دبير مي‌توانم به اين انتقادات پاسخ داشته باشم. معتقدم اكوسيستمي براي هر كدام از پديده‌ها وجود دارد مشخصا وقتي راجع به سينما صحبت مي‌كنيد آن هم يك اكو سيستم دارد. مثلا صد سال پيش اكوسيستم سينما چه بوده؟ اينكه گفته مي‌شود شما مي‌توانيد فيلم بسازيد و مردم هم در سالن ببينند. به تدريج اين مقوله گسترش پيدا كرد و گفته شد جشنواره هم مي‌تواند شكل بگيرد تا به موضوع سينما كمك كند و اينكه متوجه شويم اساسا اهميت سينما در چيست. يعني سينما شكل گرفته تا رقابت به وجود بياورد و باعث شور و شعف شود و بحث ارتقا را به وجود بياورد. اين همان اكوسيستم است. بعد گفته مي‌شود بازار فيلم سمينار و ورك‌شاپ مي‌تواند اين مسووليت‌ها را به عهده بگيرد. در بيشتر جاهاي دنيا اين موضوع مفروض است و لازم به توضيح نيست. اكثر كشورها به جشنواره‌هاي‌شان به عنوان يك موضوع حيثيتي نگاه مي‌كنند كه بايد برگزار شود تا مرتبط شويم با دنيا يا با بخشي از دنيا كه اساسا اين كمك مي‌كند به اكوسيستمي كه در آن فعاليم. اما در فرهنگ ما موضوع كمي متفاوت است، ساكنان مجتمع ده واحدي را درنظر بگيريد كسي كه طبقه اول زندگي مي‌كند وقتي پشت بام خراب مي‌شود مي‌گويد به من ربطي ندارد كه پشت بام خراب شده من طبقه اول زندگي مي‌كنم آن مشكل طبقه آخر است. ما حتي در فرهنگ شهرنشيني هم اكوسيستم را درنظر نمي‌گيريم. متاسفانه بايد بگويم در جامعه‌اي زندگي مي‌كنيم چون برآيندگرايي شكل نمي‌گيرد راجع به هر پديده‌اي همين نظر را داريم. همكاران ما به خصوص در شرايط سخت كاري فعلي قرار دارند (سختي در سال‌هاي گذشته هم بود) در حال حاضر مشكلات معيشتي و كمبود كار به آن اضافه شده و هم اساسا خود شغل سينما سخت شده و كرونا هم به آن اضافه شده و مشكلات اقتصادي كشور هم مزيد بر علت شده است (قبل‌ترها خريد گوشت و مرغ آن‌قدر رويايي نبود) وقتي همه اين مسائل كنار هم قرار مي‌گيرد و اينها با هم جمع مي‌شود وقتي صحبت از جشنواره مي‌شود به آن مي‌گويند برگزاري جشنواره تجمل‌گرايي است. عمده كساني با آن موضوع طرف مي‌شوند به اكوسيستم توجه نمي‌كنند و معتقدند جشنواره را برگزار نكنيم تا با آن بتوانيم كمي خريد كنيم. اينكه در بودجه‌نويسي و اداري چقدر امكان‌پذير است، بحث جداست. اينكه مثلا رديف بودجه‌اي براي ساختمان‌سازي داريم و ما بگوييم با آن ساختمان نسازيم و برويم ماشين بخريم خب بلافاصله بازرسي كل كشور چنين شخصي را به محاكمه بكشاند. يعني هر چيزي رديف بودجه خود را دارد. حالا بودجه جشنواره جهاني كه به نظر من اصلا شوخي است. بودجه‌اي كه وزارت ارشاد معمولا براي جشنواره جهاني درنظر مي‌گيرد پول ساخت يك و نيم فيلم است بعضي اوقات دو فيلم مي‌شود با آن ساخت بعضي اوقات يك فيلم ساخت. سالي كه در پيش است با بودجه جشنواره جهاني فقط يك فيلم مي‌توان ساخت. خيلي از همكاران به اين موضوع توجه نمي‌كنند و مثلا نظرشان اين است كه دبير جشنواره يا مسوولان سينما و وزارت ارشاد مجبور هستند و بايد بگردند اسپانسر براي برگزاري جشنواره پيدا كنند و بعد مي‌گويند چرا اين پول هم بايد براي جشنواره برگزار شود همين پول را هم خرج سينما كنيد. از اينجا به بعد به نظر من وارد مباحث احساسي مي‌شويم و هيچ منطقي پشت اين صحبت‌ها وجود نداشته باشد.
صحبتي با مخالفان برگزاري جشنواره داشتيد؟
بله. در اين ايام با بعضي از كساني كه مخالف برگزاري جشنواره بودند صحبت كردم. به نظرم آمد نظرشان تحت همين چند سرفصل قرار مي‌گيرد. شايد جالب باشد بدانيد كه تعدادي ديگر هم معتقد بودند اساسا جشنواره ملي فجر براي سينما ضربه زننده مي‌شود، يعني با بخش رقابتي كه اما و اگر دارد و هر سالي هم مسائل خودش را دارد اساسا سوءتفاهم در سينماي ايران به وجود مي‌آورد و سوال پيش مي‌آيد كه آيا در كشورهاي ديگر هم جشنواره ملي دارند يا همه جشنواره‌هاي‌شان بين‌المللي است؟ اين بحثي است كه در كشور ما با توجه به وضعيت فرهنگي جشنواره ملي ضروري است و جشنواره جهاني هم از طرف ديگر ضروري است. به نظر من هرقدر فضا احساسي و مشكلات سخت‌تر شود و از طرفي مشكلات همكاران بيشتر شود اين موضوع هم سخت‌تر مي‌شود. واقعيتش را بخواهيد من اظهارنظر بعضي همكاران را مي‌خوانم و اين خيلي براي من جديد نيست فلان همكار كه تريبون دارد راجع به بيخود بودن جشنواره جهاني خطبه مفصل مي‌خواند همين همكار ما سالي داور همين جشنواره مي‌شود و باز همين همكار سالي در جشنواره فيلم دارد و سال بعدتر مي‌گويد مرده شور ريخت اين جشنواره را ببرند. با اين صحبت‌ها خرده نمي‌گيرم اما ما واقعا با اين پديده مواجه هستيم. بريده جرايد اين سال‌ها را مرور كنيد، ببينيد از صحبت‌هاي همكاران ما چقدر مي‌توان تئوري استخراج كرد و حال سينما را در آن سال مربوطه دريافت. شرايط كلي در كشور و مثلا اكران و توليد در سينما به گونه‌اي است كه منافع فردي حرف اول و اول را مي‌زند، در چنين شرايطي نگاه جمعي و مانيفست چگونه بايد شكل بگيرد و اتاق‌هاي فكر كجا هستند؟ از آنجايي كه استراتژي خاصي هم وجود ندارد و اغلب موارد تحت سرفصل روزمرّگي معنا پيدا مي‌كند، قدرت سازندگي‌مان روزبه‌روز كاهش يافته و قدرت تخريب‌مان بيشتر و بيشتر مي‌شود مثلا تحت همين شرايط است كه همكاران‌مان گاهي نهادهاي صنفي را هم با دست خود تضعيف مي‌كنند و شايد به سمت نابودي مي‌برند. مي‌خواهم بگويم انگار در حوزه‌هاي مختلف اين‌طور ياد گرفته‌ايم كه حيات و ممات ما در آنارشي بايد تعريف شود. به همين دليل است كه مي‌توان گفت در كشور ما اساسا مديريت با بحران معنا پيدا مي‌كند. مديريت براي حل بحران وارد عمل مي‌شود و با حل برخي بحران‌ها، بحران جديد هم توليد مي‌كند.
اگر جشنواره به صورت مجازي برگزار شود با يك پلتفرم معتبر خارجي و بين‌المللي كه جشنواره كن هم استفاده كرد وارد مذاكره شديم كه در حال بستن قرارداد هستيم آن وقت خيلي از فيلمسازان احتمالا مايل هستند كه روي اين پلتفرم فيلم‌شان را ارايه كنند. آنچه مهم است ما نمي‌توانيم تعداد بي‌شمار فيلم ايراني در اين بخش انتخاب كنيم. هم از نظر كيفي و هم از نظر كمي اين موضوع براي‌مان مهم است، ولي تا جايي كه ممكن است تلاش مي‌كنيم اين بخش تقويت شود تا حق فيلم‌هاي ايراني ادا شود.
شايد جالب باشد بدانيد كه تعدادي از سينماگران معتقدند اساسا جشنواره ملي فجر براي سينما ضربه زننده مي‌شود، يعني با بخش رقابتي كه اما و اگر دارد و هرسال هم مسائل خودش را دارد اساسا سوءتفاهم در سينماي ايران به وجود مي‌آورد و سوال پيش مي‌آيد كه آيا در كشورهاي ديگر هم جشنواره ملي دارند يا همه جشنواره‌هاي‌شان بين‌المللي است؟
بخشي ازجشنواره‌هايي كه امسال برگزار شدند از تجربه جشنواره جهاني استفاده كردند چون ما پلتفرم‌هايي را طراحي كرده بوديم كه در آن مقطع به كار ما نيامد
