تاریخچه سازمان سینمایی (و معاونت امور سینمایی و سمعی و بصری سابق)

درست ۳۰ سال پس از ورود سينما به ايران نخستين لايحه نمايش‌ها و سينماها از جانب بلديه توسط وزارت داخله به هيات دولت رسيد و تصويب شد. به اين ترتيب نخستين تشكيلات دولتی براي مديريت هنر نوظهور سينما در كشور ما شكل گرفت.

در سال‌های بعد سياست‌هاي امور سينمايي بر عهده سازمان نمايش وزارت كشور وقت گذاشته و ماموريت اداره سالن‌ها و توليد فيلم از اسفند ۱۳۲۵ در اين سازمان جدي‌تر دنبال شد. اين وظيفه تا سال ۱۳۴۴- كه وزارت فرهنگ و هنر ايجاد شد - همچنان بر عهده وزارت كشور بود و در نهايت از خرداد سال بعد آخرين اختيارات خود را به وزارت فرهنگ و هنر وقت واگذار كرد. ايرج زندپور نيز - كه در شهريور سال ۱۳۴۵ در اين منصب جاي گرفت- به عنوان رياست اداره كل امور سينمايي و نخستين مسئول رسمي رژيم گذشته شناخته مي‌شود.

با وقوع انقلاب شكوهمند اسلامي سينما نيز دچار تحولات اساسي شد، تغییرات اساسی ساختاری و ماهيتي ايراني- اسلامي پيدا كرد و با فرم و قالبي جديد دوران رشد و شكوفايي خود را آغاز کرد. البته نخستين جرقه سينماي جديد ايران در مصاحبه‌هاي امام خميني(ره) به عنوان بنيانگذار جمهوري اسلامي ايران شنيده شده بود.

در دوران جديد – دقيقا از ۱۰ اسفند ۵۷- سينماها فعاليت خود را از سرگرفتند، در اين مقطع به دليل نوپابودن انقلاب مسئوليت سينماها موقتاً به انجمن سينماداران محول شد. فرودین سال ۵۸ مهندس محمدعلي نجفي به عنوان سرپرست اداره كل نظارت و نمايش (اداره كل ترويج و نمايش) تحت مديريت وزارت فرهنگ و آموزش عالي معرفي شد. خرداد ماه همان سال نيز ادارات سينمايي مختلف وزارت فرهنگ و هنر سابق با يكديگر ادغام شدند و زير نظر «وزارت فرهنگ و آموزش عالي» (تركيبي از دو وزارتخانه فرهنگ و هنر و علوم و آموزش عالي) به كار خود ادامه دادند.

شهريور سال ۱۳۵۹ را مي‌توان زمان دقيق راه‌اندازي معاونت سينمايي دانست. دكتر حسن عارفي كه پيش تر براي تصدي وزارت فرهنگ و آموزش عالي در كابينه شهيد رجايي راي اعتماد گرفته بود، معاون سينمايي را معرفي كرد، اما پس از مقطعی حوزه سينما به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي محول شد و فخرالدين انوار در سال 1362 در حالی به عنوان معاون سينمايي معرفی شد که تمامی امور سینما در زیرمجموعه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی مدیریت می شد.

با تلاش های جواد شمقدري در اواخر دولت دهم، سطح معاونت سینمایی به سازمان امور سينمايي ارتقا يافت و زیرمجموعه های این سازمان نیز تعریف تازه ای یافتند.

سازمان سینمایی در حال حاضر چهار جشنواره اصلی به نام های جشنواره بین المللی ملی فیلم فجر، جشنواره بین المللی فیلم کودکان و نوجوانان، جشنواره بین المللی سینما حقیقت و جشنواره بین المللی فیلم کوتاه تهران دارد.

همچنین پنج موسسه زیرمجموعه سازمان فعالیت می کنند. بنیاد سینمایی فارابی مسئول اجرای سیاست‌های فرهنگی سازمان سینمایی از طریق حمایت از تولید آثار است، مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی با هدف حمایت از تولید مستند و انیمیشن فعال است. انجمن سینمای جوانان با دفاتر پرتعداد خود در سراسر کشور مسئول تولید فیلم کوتاه است، موسسه سینماشهر مسئول تجهیز سالن های سینماست و موزه سینما با هدف نگهداری از دستاوردهای ارزشمند سینمای ایران فعالیت می کند.

سازمان سینمایی دارای سه معاونت اصلی است: 1- معاونت ارزشیابی و نظارت سینمایی شامل سه اداره کل نظارت بر عرضه و نمایش فیلم، نظارت بر تولید فیلم و دفتر مجامع و تشکل های سینمایی، 2- معاونت توسعه فناوری و مطالعات سینمایی شامل دو اداره کل دفتر مطالعات،توسعه دانش و مهارت های سینمایی و دفتر توسعه فناوری، سینمایی و سمعی و بصری و 3 – معاونت مدیریت توسعه و منابع شامل اداره کل های امور اداری و پشتیبانی، دفتر برنامه بودجه و تحویل اداری و امور مالی و دفتر عملکرد و امور استان ها است.

همچنین دفتر جشنواره ها و همکاری های بین المللی، دفتر ریاست و روابط عمومی، فیلمخانه ملی ایران و مدیریت حراست از واحدهای مستقل سازمان محسوب می شوند که زیر نظر سازمان فعالیت می کنند. علاوه بر این ها خانه سینما نیز به عنوان یک نهاد صنفی در قالب یک توافق نامه با سازمان سینمایی وظیفه حمایت از فعالیت های جمعی و صنفی اصناف سینمایی و حمایت های بیمه ای و معیشتی سینماگران عضو را برعهده دارد.